Pijanemu kierowcy unieruchamia się auto na czas kary lub odbiera. Tak jest w kilkunastu krajach UE

Przepadek czy unieruchamiania aut kierowców jadących pod wpływem alkoholu wbrew pozorom nie jest rzadkością. Takie przepisy obowiązują w kilkunastu krajach UE. Także u naszych południowych i wschodnich sąsiadów

Jedziesz na podwójnym gazie? Pożegnaj się ze swoim autem. Niektóre kraje stosują sankcję przepadku pojazdu. Fot. CC0

Kiedy dochodzi do zatrzymania nietrzeźwego kierowcy lub do spowodowanej przez niego tragedii często słyszymy głosy o konieczności zaostrzenia kar dla tych, którzy decydują się wsiąść za kierownicę po alkoholu. Pojawia się nawet postulat, by tym, którzy notorycznie jeżdżą pod wpływem odbierać i licytować samochody.

Najgłośniejsza taka dyskusja miała miejsce w Polsce po głośnym wypadku w Kamieniu Pomorskim w 2014 r., gdy pijany i naćpany Mariusz S. wjechał w grupę przechodniów i zabił 6 osób (został skazany na 15 lat więzienia). Wówczas rząd Donalda Tuska zaproponował zaostrzenie kar dla kierowców prowadzących po pijanemu. To wtedy zaproponowano nowelizację, która zakładała m.in. dożywotnią utratę prawa jazdy dla osoby złapanej drugi raz po pijanemu za kierownicą. Pijani za kółkiem mieli też zacząć płacić duże nawiązki na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej – 5 tys. zł za pierwsze przyłapanie, 10 tys. zł za recydywę lub spowodowanie wypadku. Był też zapis o odbieraniu pojazdów oraz o obowiązkowym montowaniu w samochodach urządzeń blokujących zapłon – alcolock.
Wszystkie zmiany weszły w życie, oprócz… prawa pozwalającego odbierać pijanym kierowcom samochody. Przeciw temu protestowali wówczas sędziowie z Krajowej Rady Sądownictwa. Pisali wówczas, że przepadek pojazdu “może powodować nieuzasadnioną dolegliwość majątkową dla najbliższych członków rodziny sprawcy przedmiotowego czynu” (z resztą KRS przeciwna była wówczas wszystkim zaostrzeniom prawa wobec pijanych kierowców – czytaj o tym).

Jak się odbiera samochody w Europie?

Wątek pijanych kierowców zaczął pojawiać się znów – gdy bezpieczeństwo ruchu drogowego stało się w deklaracjach jednym z ważniejszych tematów dla rządu Zjednoczonej Prawicy. Zwłaszcza, że policja donosi o coraz częstszych przypadkach wyłapywania kierowców “na podwójnym gazie”.

Sprawdziliśmy, że pomysł odbierania samochodów pijanym kierowcom – w Polsce uznawany za rzecz niezwykłą – nie jest w Europie wcale regulacją rzadką. W 2016 r. ministerialne czasopismo Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości „Prawo w działaniu”  opublikowało analizę dotyczącą europejskich regulacji unieruchamiania lub przepadku pojazdów.

Oto, gdzie pijani kierowcy mogą się spodziewać tego, że jedną z sankcji będzie dłuższe rozstanie a nawet pożegnanie z samochodem:

Belgia

Belgijskie przepisy zakładają, że zawsze wtedy, kiedy sąd orzeka o tymczasowym pozbawieniu kierowcy prawa jazdy, może także unieruchomić pojazd, którym się poruszał (o ile jest jego własnością lub jest do jego wyłącznej dyspozycji). Pojazd sąd może unieruchomić na okres nie dłuższy niż długości tymczasowego pozbawienia prawa jazdy.

Jeżeli kierowca zostanie pozbawiony prawa jazdy dożywotnio, wówczas jego auto może zostać unieruchomione na czas od 6 miesięcy do 5 lat. Sąd może również zdecydować o jego przepadku (jeśli samochód jest własnością sprawcy).

Z unieruchomieniem lub konfiskatą samochodu muszą się też liczyć ci, którzy udostępnią auto osobie z zatrzymanym prawem jazdy za prowadzenia po alkoholu lub narkotykach.

Bułgaria

W Bułgarii prawo przewiduje unieruchomienie pojazdu na okres do miesiąca. Dotyczy to  sytuacji, gdy prowadziła go osoba z 0,5 prom. alkoholu (nie musi chodzić wyłącznie o właściciela), a także gdy właściciel pojazdu dopuścił do prowadzenia osobę pod wpływem alkoholu (0,5 prom.) lub środków odurzających.

Dania

Duńczycy przewidzieli swoim prawie wiele przypadków, w których można skonfiskować kierowcy pojazd. Wystarczy, że sąd uzna, iż kierowca poważnie naruszył przepisy ruchu drogowego lub zrobił to wielokrotnie – wówczas, by nie dopuścić do kolejnych takich sytuacji, uznaje się, że konieczna jest konfiskata pojazdu. Skonfiskować można nie pojazd, którym kierowca się poruszał, ale – jeśli nie należał do niego – ten, który on posiada.

Duńskie prawo przewiduje także przypadki, w których konfiskata pojazdu jest obligatoryjna –m.in. wtedy kiedy obligatoryjne jest pozbawienie kierowcy prawa jazdy.

Estonia

W Estonii możliwa jest konfiskata pojazdu prowadzonego przez nietrzeźwego sprawcę – jeśli auto należy do niego. Są jednak sytuacje, w których konfiskata może dotyczyć auta należącego do osoby trzeciej. Chodzi o sytuacje, w których np. ktoś użyczył swojego samochodu osobie nietrzeźwej, ale także w takich, w których sprawca zanim zapadnie orzeczenie dokonuje darowizny samochodu na rzecz osoby trzeciej lub sprzedaje go po bardzo okazyjnej cenie.

Finlandia

Finlandia ma w swoim ustawodawstwie zapis o przepadku przedmiotu wykorzystywanego do popełnienia przestępstwa umyślnego. To w oparciu o ten przepis orzekany jest przepadek pojazdu, który prowadził nietrzeźwy kierowca.

Francja

Przepadek lub unieruchomienie pojazdu dotyczy recydywistów. Ponowne zatrzymanie z powodu jazdy pod wpływem alkoholu (jeśli poziom alkoholu we krwi jest równy lub wyższy niż 0,8 g/l lub 0,4 mg/l w wydychanym powietrzu) lub powtarzająca się odmowa poddania się kontroli trzeźwości grozi orzeczeniem przez sąd kar dodatkowych. Są nimi konfiskata pojazdu, którym poruszał się kierowca (jeżeli jest jego właścicielem) lub zakaz używania pojazdu przez rok (też w przypadku gdy kierowca jest właścicielem).

Z karą musi liczyć się kierowca, który ukryje, zniszczyć czy przekaże innej osobie samochód, który podlega przepadkowi.

Grecja

Grecy co prawda nie mają w swoim prawodawstwie przepadku pojazdu lub unieruchomienia go jako takiego, ale za to możliwe jest zabrania kierowcy tablic i dowodu rejestracyjnego. Jest to jednoznaczne z niedopuszczeniem pojazdu do ruchu. Tablice i dokumenty auta można zatrzymać na okres od 10 dni do 6 miesięcy. Orzeka o tym sąd. Środek ten dotyczy kierowców, którzy zostali skazani za prowadzenie samochodu pod wpływem alkoholu (powyżej 1,10 mg w litrze krwi lub 0,6 mg na litr wydychanego powietrza).

Litwa

Obowiązujące na Litwie przepisy pozwalają na to by skonfiskować pojazd, jeśli kierowca został zatrzymany „w stanie ciężkiego zamroczenia alkoholowego”.

Luksemburg

Sąd może orzec przepadek pojazdu, w sytuacji w której kierowca został złapany na jeździe w stanie po użyciu alkoholu więcej niż raz w krótkim okresie czasu.

Rumunia

Wyrokowi za prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu, narkotyków, czy lekarstw o działaniu odurzającym może w Rumunii towarzyszyć unieruchomienie pojazdu. Sąd może je orzec na okres obowiązywania zakazu prowadzenia przez kierowcę pojazdu. Warunkiem jest to, że z pojazdu nie korzysta inna osoba.

Słowacja

U naszych południowych sąsiadów przepisy dopuszczają przepadek pojazdu silnikowego i niesilnikowego w przypadku osób, które popełniły wykroczenie przeciwko bezpieczeństwu i płynności ruchu drogowego. Autorzy analizy opublikowanej przez czasopismo „Prawo w działaniu” zwracają jednak uwagę, że sankcja ta jest rzadko stosowana.

Słowenia

W kraju tym istnieje możliwość przepadku pojazdu. Orzeka się ja na podstawie ustawy o zasadach ruchu drogowego.

Włochy

Kierowcom, u których wykryto zawartość alkoholu we krwi powyżej 1,5 g/l grozi nie tylko grzywna, areszt, zawieszenie prawa jazdy na okres do 2 lat ale także prewencyjne zatrzymanie pojazdu (jeśli nie ma osoby, która może go odprowadzić z miejsca zatrzymania) oraz jego przepadek (jeśli kierowca zostanie skazany a pojazd jest jego własnością).

AN

Źródło: „Tryb penalizacji zachowania polegającego na prowadzeniu pojazdu (mechanicznego i niemechanicznego) pod wpływem alkoholu w poszczególnych krajach Unii Europejskiej”, Marek Mozgawa, Magdalena Budyn-Kulik, Marek Kulik, „Prawo w działaniu” 28/2016