Ministerstwo: na drogach bezpieczniej, ale nie wiadomo dlaczego

Krajowa Rada BRD działająca przy resorcie infrastruktury podsumowała w corocznym raporcie stan bezpieczeństwa na polskich drogach. Po raz pierwszy nie nie zmierzono pracy policji liczbą wystawionych mandatów, wskazano na zaniedbania w działaniach BRD oraz wytknięto złe decyzje m.in. pierwszeństwo rowerzystów na przejazdach rowerowych

Liczba zabitych w wypadkach drogowych na 100 tys. mieszkańców w krajach UE w 2015 r. Źródło: Sekretariat KRBRD

Coroczne podsumowanie stanu bezpieczeństwa na polskich drogach, wykonane przez Krajową Radę Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, trafiło już do Sejmu. Wynika z niego, że w roku 2015 r. nastąpiła kolejna poprawa w kraju w tym zakresie – choć niewielka. W ubiegłym roku zginęło na drogach 2938 osób (w 2014 r. – 3202).

Wciąż daleko nam pod tym względem do krajów UE. Najlepiej obrazuje to fakt, że Polska była jednym z niewielu krajów Unii, które zanotowały spadek liczby ofiar wypadków drogowych, a mimo tego wciąż sytuacja u nas jest jedną z najgorszych w Europie. Obecny wskaźnik liczby zgonów w wypadkach na 100 tys. osób wynosi w Polsce 7,6 (rok wcześniej – 8,4). To nie pozwoliło nam wyprzedzić sąsiadujących z nami w tej statystyce Grecji, Cypru czy Węgier. Gorzej niż u nas nadal było tylko na Litwie, w Rumunii, Bułgarii i Łotwie. Do grona gorszych niż Polska w ubiegłym roku dołączyła też Chorwacja (zginęło tam o tyle więcej osób w wypadkach, że wskaźnik z 7,3 w 2014 r. przesunął się do wartości 8,2 w roku ubiegłym).

Zobacz poprzednie podsumowanie bezpieczeństwa na drogach UE – za rok 2014 r.

Minister Adamczyk przyznaje, że KRBRD nie działała

Szef MIB, który z mocy urzędu jest także szefem Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, w raporcie potwierdza to, o czym w tym portalu pisaliśmy od lat – i na co wskazywali też zewnętrzni eksperci.
„Krajowa Rada Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego rozumiana jako instytucja właściwa na poziomie kraju odpowiedzialna za stymulowanie a jednocześnie realizowanie działań na rzecz poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego nie była w stanie skutecznie wypełniać tej funkcji” – pisze minister Andrzej Adamczyk we wstępie do raportu.

Minister wskazuje też na to, co pokazały wcześniejsze opracowania (m.in. raport Banku Światowego) – przez ostatnie lata działania na rzecz poprawy bezpieczeństwa były rozproszone. Wskazał więc na potrzebę skorelowania działań na poziomie centralnym.

Nie wiadomo, czy zdanie ministra Adamczyka można odczytywać jako zapowiedź stworzenia w Polsce nowej instytucji w miejsce Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego.
Potrzebę powołania kompetentnego organu Bank Światowy wskazywał już w styczniu 2015 r. Eksperci BŚ forsowali pomysł, by pracę w nowej instytucji powierzyć pracownikom Sekretariatu KRBRD – czyli tym urzędnikom, od których otrzymali m.in. zlecenie na opracowanie raportu za ponad milion złotych. Sekretariatem za poprzednich rządów kierowali najpierw Maciej Mosiej, a następnie Agata Foks.

Policja już nie mierzy pracy mandatami

Raport KRBRD podsumowuje tzw. plan realizacyjny zaplanowany na ubiegły rok. W sumie urzędnikom udało się wykonać zaledwie 65 proc. z zaplanowanych działań. Najskuteczniejszy były policja (100 proc. zamierzonych działań) i Sekretariat KRBRD (90 proc. zrealizowanych planów), najgorzej wyglądają dokonania Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad (50 proc. realizacji planów) oraz MSW i MIB (po 50 proc.).

Po tym, jak w 2015 r. w portalu brd24.pl ujawniliśmy, że policja swoje dokonania mierzy liczbą przyłapanych na wykroczeniach kierowców (czytaj: Rząd wyznaczył, ilu kierowców ma ukarać policja w 2015 r.), w tegorocznym raporcie Komenda Główna Policji już w inny sposób podsumowuje pracę. Po pierwsze – jako miernik obrano liczbę funkcjonariuszy zaangażowanych w działanie „Bezpieczny człowiek”. Po drugie – jak wynika ze sprawozdania – w ubiegłym roku funkcjonariusze mieli się skupiać również na nadzorze „w obszarach o wysokim poziomie zagrożeń pieszych”. Pytanie tylko, na ile zmieniły się działania KGP, a na ile tylko sam język, którym policjanci opisali to w raporcie z rocznej pracy.

Miliony na spoty w mediach

W ubiegłym roku Sekretariat KRBRD wydał wiele milionów złotych na kampanie edukacyjne dotyczące bezpieczeństwa na drogach.

18,9 mln zł – kosztowały spoty dotyczący jazdy pod wpływem alkoholu

15,73 mln zł – wydano na kampanię dotyczącą stosowania pasów bezpieczeństwa
Tę sprawę opisywaliśmy w portalu brd24.pl – bo jeszcze przed rozpoczęciem kampanii SKRBRD wiedziało z badań, że w Polsce pasy zapina ponad 90 proc. osób. Mimo tego wydano aż ponad 15 mln zł na tak skierowaną edukację (czytaj: Ministerstwo zrobi kampanię za 3 mln zł. Chociaż pasy zapina ponad 90 proc. Polaków).
W dodatku prowadząc drogą kampanię SKRBRD nie ustrzegło się rażących wpadek merytorycznych. W jednym ze spotów niesłusznie straszono pasażerów punktami karnymi (czytaj: Błędy merytoryczne w nowej kampanii za 3 mln zł)

17,8 mln zł – tyle kosztował m.in. cykl audycji o bezpieczeństwie emitowanych w TVP
W portalu brd24.pl opisaliśmy raport dotyczący efektywności tych audycji. Okazało się, że wydano miliony na programy, których rozpoznawalność była nikła. (czytaj: Kulisy kampanii „10 mniej”. Wydano miliony na programy w TVP, których prawie nikt nie zauważył)

Wyższe mandaty w przygotowaniu

Wśród działań, których nie udało się zrealizować w wyborczym roku 2015 znalazł się m.in. plan podniesienie maksymalnej wysokości grzywien. Projekt nie został jednak zarzucony. Wiąż nad tym zadaniem pracuje Ministerstwo Sprawiedliwości.
Nie jest wykluczone, że Polacy będą płacić za wykroczenie na drogach wyższe mandaty. Wśród zadań, których jeszcze nie udało się zrealizować jest bowiem także „zmiana tzw. taryfikatora za wykroczenia w ruchu drogowym”. Zajmuje się tym Ministerstwo Spraw Wewnętrznych.

Na realizację czekają też przepisy, które rozszerzą na wszystkie kategorie dróg odpowiedzialność zarządców za nieprawidłowe oznakowanie. Wciąż nie został też zatwierdzony przygotowany przez GDDKiA „Katalog dobrych praktyk porządkujący stosowanie na drogach krajowych rozwiązania w zakresie oznakowania: pionowego, poziomego oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego”.

Co zamierza resort?

Na końcu raportu KRBRD zamieszczono wstępną ocenę dotychczasowej polityki państwa w obszarze bezpieczeństwa ruchu drogowego. To nowość. Do tej pory w oficjalnych raportach urzędnicy raczej ukrywali słabe strony, chwaląc się jedynie dokonaniami.

Wśród mankamentów KRBRD wskazuje, że w Polsce brakuje badań i analiz dotyczących BRD, w związku z tym niemożliwe jest „dokonanie rzetelnej oceny czy i jak poszczególne działania na rzecz bezpieczeństwa ruchu drogowego realizowane w ostatnich latach przyczyniły się do spadku liczby zdarzeń drogowych i ich skutków”.

Krajowa Rada BRD przyznała też to, o czym od trzech lat piszemy w portalu brd24.pl (i na co wskazała całkiem niedawno Najwyższa Izba Kontroli) – poważnym problemem w Polsce jest brak dobrego systemu zbierania danych o wypadkach oraz brak stabilnych źródeł finansowania.

Urzędnicy zwrócili też uwagę na działania, które miały przynosić szkody zamiast pożytku. Wśród nich wymieniają legislacje w sprawie rowerzystów. „Negatywny wpływ na bezpieczeństwo ruchu drogowego / porażki ostatnich lat to przede wszystkim nieuporządkowanie kwestii gromadzenia i udostępniania danych o bezpieczeństwie ruchu drogowego, brak stabilnych źródeł finansowania, nieprawidłowe wprowadzenie przepisów dot. ruchu rowerowego (kwestia pierwszeństwa rowerzystów na przejazdach rowerowych), nieuporządkowanie szeregu kwestii związanych z zarządzaniem prędkością na drogach, niewdrożenie zapisów ustawy o kierujących pojazdami w zakresie „młodych kierowców”, brak istotnych zmian w taryfikatorze za wykroczenia w ruchu drogowym” – zapisano w raporcie KRBRD.

Wśród celów, jakie stawia sobie KRBRD znalazły się więc:

Reforma systemu zarządzania bezpieczeństwem ruchu drogowego, w tym formuły funkcjonowania i zakresu kompetencji KRBRD;

Analiza przepisów prawa determinujących obszar bezpieczeństwa ruchu drogowego, a następnie przedstawienie propozycji nowych zapisów (w dłuższej perspektywie czasowej analiza opracowania odrębnego aktu prawnego w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego);

Budowa systemu gromadzenia i udostępniania informacji o bezpieczeństwie ruchu drogowego, który usprawni prowadzenie polityki w tym obszarze opartej na faktach na każdym poziomie zarządzania; w tym usprawnienie procesu zbierania danych przez Policję (np. poprzez wprowadzenie dedykowanych narzędzi IT do gromadzenia danych z miejsca zdarzenia drogowego), określenie procedur i standardów w gromadzeniu i udostępnianiu danych, ujednolicenie definicji i kategorii danych stosowanych lokalnie, w perspektywie długookresowej wprowadzenie w Polsce skali MAIS3+;

Zakończenie procesu ewaluacji i ew. korekta Narodowego Programu Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego;

Analiza możliwości i ew. utworzenie niezależnej komisji ds. badań wypadków drogowych;

Zwiększenie środków finansowych na bezpieczeństwo ruchu drogowego / wzmocnienie finansowania bezpieczeństwa ruchu drogowego i zapewnienie stałych i stabilnych źródeł tego finansowania;

Zwiększenie zaangażowania w realizację celów i wdrażanie NPBRD wśród wszystkich instytucji na poziomie centralnym i regionalnym;

Wdrożenie permanentnej oceny wpływu podejmowanych działań na bezpieczeństwo ruchu drogowego (w szczególności w odniesieniu do celów NPBRD), prowadzenie badań skuteczności środków i metod poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego, kontynuacja i rozszerzanie systematycznego monitoringu zachowań uczestników ruchu drogowego;

Aktywizacja WRBRD i ich sekretariatów, jako odpowiedników KRBRD i SKRBRD na poziomie województwa;

Zaktywizowanie współpracy z sektorem organizacji pozarządowych;

Stopniowe rozszerzanie obowiązku wykonania audytu bezpieczeństwa ruchu drogowego na drogi niższej kategorii i doprowadzenie do wzrostu liczby audytorów bezpieczeństwa ruchu drogowego;

Uporządkowanie kwestii oznakowania dróg (w tym m.in. problemu „przeznakowania” oraz zasadności stosowania danego oznakowania);

Zwiększenie nacisku na edukację bezpieczeństwa ruchu drogowego w szkołach;

Uporządkowanie kwestii zarządzania prędkością (zarządzanie fotoradarami, ujednolicenie limitów prędkości w dzień i w nocy na terenie zabudowanym);

Dalsze doposażenie służb nadzoru i ratownictwa drogowego;

Budowa nowoczesnej i bezpiecznej infrastruktury drogowej, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb niechronionych uczestników ruchu drogowego / budowa dróg o przekroju 2+1

Realizacja Programu Likwidacji Miejsc Niebezpiecznych na drogach krajowych

Zwiększenie nacisku na problematykę osób starszych w ruchu drogowym;

Opracowanie i wdrożenie systemu pomocy ofiarom wypadków drogowych;

Opracowywanie i rozpowszechnianie wytycznych / katalogów dobrych praktyk; w pierwszej kolejności w zakresie zarządzania prędkością i przejść dla pieszych;

Kompleksowa diagnoza potrzeb szkoleniowych, opracowanie i wdrożenie systemu permanentnych szkoleń kadr bezpieczeństwa ruchu drogowego;

Analiza i ew. zmiany w kwestii nakładania kar za łamanie przepisów ruchu drogowego;

Uproszczenie procedur przygotowania drobnych projektów inwestycyjnych na rzecz poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego;

Powrót do dyskusji nad kwestią zmian prawnych w zakresie praw i obowiązków pieszych w ruchu drogowym;

Wprowadzenie odpowiedzialności zarządców dróg publicznych za ich nieprawidłowe oznakowanie;

Rozważanie dopuszczenia do udziału w działaniach ratowniczych innych pojazdów niż dotychczas wykorzystywane (np. motocykle, quady).

red