Connect with us

Społeczeństwo

Dokładna analiza 12 miesięcy pierwszeństwa pieszych na Litwie

Opublikowano

-

Litwini rok temu zmienili prawo i kierowcy muszą ustępować pierwszeństwa pieszym, już kiedy pieszy zbliża się do oznakowanego przejścia. Według informacji litewskich urzędników spowodowało to 40-procentowy spadek zabitych na przejściach. Ale dokładna analiza raportów tamtejszej policji wskazuje, że odsetek ocalonych pieszych jest jeszcze większy. Spadła też liczba samych potrąceń

Sytuacja z pieszym na przejściu na Litwie Źródło: YouTube/Litewska Policja

Sytuacja z pieszym na przejściu na Litwie Źródło: YouTube/Litewska Policja

O sukcesie związanym z litewską zmianą prawa ws. pierwszeństwa pieszych pisaliśmy niedawno w BRD24.pl. Z informacji, które otrzymaliśmy z tamtejszego resortu transportu i komunikacji wynikało, że po zmianie prawa spadła liczba Litwinów zabijanych w wypadkach na przejściach dla pieszych [czytaj o tym więcej].

Teraz przeanalizowaliśmy dokładne dane z miesięcznych raportów litewskiej policji na temat bezpieczeństwa na drogach. Przez rok funkcjonowania nowego prawa liczba pieszych zabitych na przejściach spadła aż o 55 proc. Również liczba samych potrąceń spadła wyraźnie – o 19 proc.; taki sam spadek zaobserwowano dla związanej z liczbą potrąceń liczby rannych. Jeszcze większy spadek nastąpił dla zdarzeń po zmroku.

Nowe prawo na Litwie obowiązuje od pierwszego listopada 2018 roku. Minęło już więc 12 miesięcy, a na stronie litewskiej policji jest dostępnych wszystkich 12 miesięcznych raportów z danymi, z ostatnim raportem dotyczącym października 2019.
Zsumowanie miesięcznych raportów daje obraz radykalnej poprawy bezpieczeństwa pieszych na przejściach dla pieszych. Widać też wyraźnie, że zwiększone obowiązki kierowców poprawiają bezpieczeństwo szczególnie przy gorszej widoczności: po zmroku i zimą.

Największa poprawa dotyczy potrąceń śmiertelnych. Zabitych pieszych jest wyraźnie mniej, co można łatwo wytłumaczyć zmniejszeniem prędkości pojazdów w okolicy przejść dla pieszych. Nawet jeśli kierowca popełnił błąd i nie zdołał całkowicie zatrzymać się przed przejściem, na które zamierzał wejść pieszy, większość kierowców zapewne przynajmniej zwalniała przed przejściem. Skutek potrąceń był przez to rzadziej najbardziej tragiczny.

Małe liczby są dla niektórych nie do końca przekonujące. Większe liczby można porównać analizując liczbę rannych. Tutaj zmiany nie są aż tak radykalne, jednak 19 proc. mniej rannych pieszych to nadal duża poprawa – i to w skali, która powoduje, że kilka losowych zdarzeń nie jest w stanie znacząco jej zmienić.

Niewielki wpływ losowych czynników można potwierdzić analizując poszczególne miesiące. Porównanie miesięcznych danych z lat 2018/2019 do 2018/2017 wyraźnie pokazuje, że w każdym roku najbardziej niebezpieczne dla pieszych są „ciemne” miesiące zimowe. W danych nie widać szczególnych anomalii, jedynie styczeń 2018 roku przyniósł wyraźnie więcej ofiar niż w poprzednich latach.

* dane 12-miesięczne różnią się minimalnie od sum z poszczególnych miesięcy, ponieważ litewska policja dokonuje drobnych korekt sum rocznych zgodnie z informacją o stanie zdrowotnym potrąconych pieszych.

Nie można też deprecjonować wyraźnej poprawy bezpieczeństwa pieszych na przejściach sugerując, że bezpieczeństwo pieszych na Litwie poprawia się co roku. Dane z poprzednich kilu lat wskazują, że po spadku liczby zabitych z roku 2015 nastąpiła praktycznie stagnacja, a na przełomie lat 2017/2018 wręcz wzrost liczby zabitych. Jeszcze wyraźniej poprawę widać po liczbie rannych, która przynajmniej od 2014 roku nie zmieniała się znacząco aż do zmiany prawa i przyznania pierwszeństwa pieszych zbliżających się do przejścia.

Ogólny trend wypadków na Litwie jest ostatnio odwrotny; wzrasta liczba wypadków, zabitych i rannych. W ten trend wpisywało się zmniejszenie bezpieczeństwa pieszych w 2018, zwłaszcza do momentu zmiany prawa. Aż 15 pieszych ofiar śmiertelnych w 2018 roku było w pierwszych 10 miesiącach, a więc jeszcze przed zmianą prawa. Tylko jeden pieszy zmarł po potrąceniu po zmianie prawa, w listopadzie i grudniu 2018 roku, choć miesiące te należą do mniej bezpiecznych dla pieszych. Wzrost liczby ofiar na przejściach miał miejsce jeszcze w 2017 roku.

Nawet jeśli uznać, że wzrost liczby ofiar zimą 2017/2018 był przypadkowy, to poprawa po zmianie prawa względem danych sprzed dwóch lat też jest wyraźna. W porównaniu do okresu od listopada 2016 do października 2017 liczba zabitych zmalała o 38 proc., a rannych o 22 proc.. Nigdy w historii liczba zabitych i rannych pieszych na przejściach dla pieszych na Litwie nie była tak niska, jak po zmianie prawa wymuszającej większą ostrożność kierowców.

Na Litwie sytuacja jest już jasna. Kierowcy na Litwie nie interesuje, czy pieszy ma kaptur, czy parasol. Kierowcy nie interesuje, czy pieszy ma też doświadczenie kierowania pojazdami, czy jest dzieckiem, osobą starszą, lub z jakiegokolwiek innego powodu nie wie jak szybko jeżdżą samochody i jaka jest ich droga hamowania. Kierowca na Litwie, tak jak i kierowca w Niemczech, w Norwegii, czy w Wielkiej Brytanii musi obserwować okolicę przejścia dla pieszych. Musi jechać tak, by pieszego w porę zauważyć i być gotowym do zatrzymania się przed przejściem dla pieszych na które pieszy zamierza wejść. Takie prawo znacząco obniża ryzyko potrącenia, a zwłaszcza potrącenia śmiertelnego. Takie prawo poprawia bezpieczeństwo pieszych zwłaszcza przy gorszej pogodzie i po zmroku, bo wymusza wtedy na kierowcach jeszcze większą ostrożność niż przy dobrej widoczności.

Czekam kiedy w Polsce prawo zacznie chronić pieszych w podobny sposób. Pole do poprawy w Polsce jest jeszcze większe. W ubiegłym roku na przejściach dla pieszych w Polsce zginęło 271 osób – i był to trzeci rok z rzędu, gdy liczba zabijanych w wypadkach na przejściach rosła. Tak naprawdę liczba zabijanych pieszych na przejściach w Polsce jest większa, gdyż część ginących na pasach w statystykach policji figuruje jako zabici „na skrzyżowaniu”.

Jakub Fichna
autor jest przedstawicielem Stowarzyszenia Ochocianie w Branżowej Komisji Dialogu Społecznego ds. Transportu m. st. Warszawy

Źródło danych:
lkpt.policija.lrv.lt/lt/statistika/eismo-ivykiu-lietuvoje-statistika/2018-metai
lkpt.policija.lrv.lt/lt/statistika/eismo-ivykiu-lietuvoje-statistika/2019-metai
https://lakd.lrv.lt/en/sector-activities/traffic-safety

Słowniczek litewsko-polski:
Užvažiuota ant pėsčiojo, pėsčiųjų perėjose – potrącenie pieszego na przejściu dla pieszych
Žuvo – zabici
Sužeista – ranni
Antras skaičius reiškia atitinkamą reikšmę tamsoje – druga liczba oznacza odpowiednią wartość dla ciemności
Nuo metų pradžios – od początku roku
Kitimas – zmiana